Nie sposób dokładnie wycenić znaczenia drzew dla naszej planety, każdego organizmu, w tym dla człowieka. Możemy jednak posługiwać się danymi liczbowymi i kategoryzować korzyści płynące od naszych zielonych przyjaciół. 

W tym kontekście warto wspomnieć o usługach ekosystemowych – koncepcji związanej z ekologią ekonomiczną, definiującej wkład naturalnych ekosystemów w szeroko pojęty dobrobyt człowieka, a tym samym uzasadniającej potrzebę działań w celu zachowania środowiska  przyrodniczego w możliwie stabilnym stanie.

Pod pojęciem usług ekosystemów kryją się wszelkie korzyści uzyskiwane ze środowiska (m.in. z ekosystemów leśnych i zadrzewień). Najpowszechniej wykorzystywaną klasyfikację usług ekosystemów przyjęto w Milenijnej Ocenie Ekosystemów (Millennium Ecosystem Assessment 2005), opracowaniu  podsumowującym aktualny stan wiedzy na temat sytuacji przyrody na świecie. W opracowaniu szczególny nacisk położono na związek między usługami ekosystemów a jakością życia. Usługi podzielono na podstawowe, zaopatrujące, regulujące i kulturowe.

DRZEWA TO TLEN

🌬  Las to tlen a tlen to życie. Codziennie przez nasze płuca przepływa od 60 do ponad 200 g tlenu, w zależności od naszej aktywności fizycznej;

🌬 W lesie nasz organizm szybciej się regeneruje, zwłaszcza po ciężkich stresach czy wysiłku fizyczny;

🌬 Łącznie lasy Ziemi zaspokajają połowę zapotrzebowania na tlen wszystkich ludzi i zwierząt, produkując go rocznie około 26 mld ton;

🌬 Z 1 m² powierzchni liściowej drzew dostaje się do powietrza atmosferycznego w ciągu okresu wegetacyjnego od 0,5 do ponad 1 kg czystego tlenu;

🌬 Jedna dorosła, 60-letnia sosna produkuje tlen niezbędny do życia 3 osób;

🌬 Jeden hektar lasu w ciągu 24 godzin wytwarza około 700 kilogramów tlenu. Zaspokaja to dobowe zapotrzebowanie 2500 osób;

🌬 Do drzew dostarczających największe ilości tlenu należą: buk pospolity (1,1 kg), klon (1,1 kg), robinia akacjowa (1,1 kg), dąb (0,8 kg), lipa i jesion (0,7 kg). Podobne ilości tlenu wydzielają drzewa iglaste, takie jak sosna.

 

DRZEWA TO GIGANTYCZNY KLIMATYZATOR

💧 Drzewa działają niczym olbrzymi klimatyzator w upalne letnie dni, ochładzając przy  tym powietrze atmosferyczne;

💧 Oddziaływanie transpiracyjne jednego drzewa w ciągu roku, powodujące ochładzanie atmosfery można porównać  do 10 pracujących non stop klimatyzatorów;

💧 Jedno drzewo w ciągu roku absorbuje ok. 3 tys. litrów wody opadowej i wprowadza do powietrza kilkaset jej litrów pod postacią pary;

💧 Jeden hektar lasu liściastego może zatrzymać a następnie stopniowo oddać środowisku 50 m³ wody.

 

DRZEWA DZIAŁAJĄ JAK FILTR

✅ Duże obszary leśne, jak rozległe zielone dywany puszcz, można przyrównać do gigantycznej gąbki, magazynującej i filtrującej wodę a jednocześnie, w miarę potrzeb oddającej ją w postaci pary wodnej do atmosfery. Lasy wpływają na mikroklimat lokalnie i kształtują klimat globalnie, nawilżając powietrze, ochładzając je i oczyszczając atmosferę ze znajdującej się w niej pyłów;

✅ Metr kwadratowy gleby leśnej jest w stanie zmagazynować do 200 litrów wody a tylko jej wierzchnia, 10-centymetrowa warstwa zdolna jest przyjąć blisko 50 litrów wody opadowej;

✅ Drzewa są swoistym filtrem, doskonale pochłaniają i neutralizują substancje toksyczne, takie jak: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki oraz metale ciężkie (ołów, kadm, miedź, cynk);

✅ W leśnym powietrzu jest 50-70 razy mniej chorobotwórczych zarazków niż w powietrzu miast oraz od 200-1000 razy mniej substancji szkodliwych dla zdrowia niż w pobliżu aglomeracji przemysłowych;

✅ Zadrzewienia w miastach poprawiają nasz komfort życia. Poprawiają one nie tylko nasze samopoczucie, ale co ważne, obniżają koszty klimatyzacji pomieszczeń, gdyż zacieniają budynki. Tym samym, przemyślane zadrzewienia w miastach, latem mogą obniżyć temperaturę powietrza nawet o kilka stopni.

 

DRZEWA PEŁNIĄ FUNKCJE OCHRONNE

🌳 Ze względu na swój cel i funkcję lasy możemy podzielić na wodochronne, glebochronne, uzdrowiskowo-klimatyczne, wokół miast czy nawet obronne;

🌳 Lasy chronią nie tylko klimat, lecz także glebę, wody powierzchniowe i podziemne, zapobiegając erozji, wyjaławianiu ziemi, osuwiskom, lawinom. Zmniejszają również zagrożenie powodziami i łagodzą skutki suszy;

🌳 Wspólnie z rezerwatami i ostojami zwierząt a także stanowiskami roślin chronionych zajmują one łączną powierzchnię blisko 3,7 mln ha, co stanowi 53,7% całkowitej powierzchni leśnej (LP 7,6 mln ha);

🌳 Lasy wokół dużych miast i w ich sercu działają jak strefy buforowe, chroniąc przed zanieczyszczeniami i hałasem.

 

DRZEWA MAGAZYNUJĄ CO₂

👉 Ekosystemy leśne Polski są potężnymi sojusznikami w walce z globalnymi zmianami klimatycznymi, gdyż pełnią rolę pochłaniaczy CO₂, wpływając na stabilność klimatu;

👉 Drzewa wiążą w sobie węgiel atmosferyczny przez asymilację dwutlenku węgla w procesie fotosyntezy. Pochłanianie CO₂ odbywa się przez liście i igły drzew, w chloroplastach w tkance miękiszowej. Za sprawą energii słonecznej i wody, węgiel atmosferyczny, pochodzący z CO₂ jest wiązany i wbudowywany w drewno;

👉 Jedno drzewo absorbuje średnio 1 tonę tego pierwiastka na każdy metr sześcienny przyrostu i produkuje przy tym 727 kg tlenu;

👉 Jeden hektar lasu pochłania rocznie nawet 3600 kg węgla, to mniej więcej tyle ile w ciągu godziny wydziela 200 osób;

👉 Wszystkie lasy w Polsce pochłaniają rocznie ok. 41 mln ton dwutlenku węgla;

👉 Wielkim magazynem CO₂ są również produkty z drewna. Zastosowanie drewna w produktach codziennego użytku pozwala gromadzić węgiel również poza lasem;

👉 Budując drewniane konstrukcje, czy używając przedmiotów wytworzonych z drewna magazynujemy węgiel, nie pozwalając uwolnić się mu do atmosfery. Ograniczamy tym samym skutki efektu cieplarnianego, mając wpływ na stabilność klimatu.

 

DRZEWA WPŁYWAJĄ NA NASZE ZDROWIE I URODĘ

 🤲 Właściwości lecznicze drzew wykorzystuje się również w medycynie naturalnej i niekonwencjonalnej –  sylwoterapii. Polega ona na pobudzaniu organizmu do samoleczenia poprzez jego bliski kontakt z drzewami. Przepływ energii odbywa się poprzez dotyk. Dlatego dobrze jest usiąść pod drzewem, opierając plecy o pień, dotknąć go jedynie czołem lub bosymi stopami w zależności od tego, którą partie ciała chcemy leczyć albo całe objąć. Każdy z gatunków ma na nas inny wpływ;

🤲 Najbardziej ceniona w sylwoterapii jest brzoza, która pobudza krążenie i łagodzi napięcia mięśniowe, pomagając rozładować stres. Buk czy dąb z kolei wzmaga koncentrację i twórcze myślenie;

🤲 O tym dlaczego warto być aktywnym w lesie a nie w mieście przekonują naukowcy. Sekret kryje się w czystym powietrzu, dotlenieniu organizmu, poprawie krążenia i rytmu serca. Jednym z podstawowych czynników, prócz niewłaściwego stylu życia i stresu, wpływającym negatywnie na nasz organizm są zanieczyszczenia środowiska, w tym zanieczyszczenie powietrza. Aktywność fizyczna w centrum miasta, przez wzgląd na dymy przemysłowe czy spaliny nie wydaje się zatem najlepszym rozwiązaniem. Potwierdzają to niemieckie badania, z których wynika, iż bieganie czy jazda na rowerze w zanieczyszczonym środowisku miejskim wręcz zwiększa ryzyko zawału serca (Luttmann-Gibson i in. 2006). Wg Haluza (2014) do parametrów funkcji układu krążenia korzystnie modyfikowanych przez środowisko leśne należą ciśnienie tętnicze, częstotliwość rytmu serca i zmienność rytmu serca. Mimo, iż badania nie są na tyle jednoznaczne, by stwierdzić, iż to właśnie środowisko leśne w głównej mierze odpowiada za te zmiany nie ulega wątpliwości iż las niweluje stres cywilizacyjny;

🤲 W leśnym powietrzu znajdują się  kojące, działające antystresowo i uspokajająco fitoncydy. Mają one również właściwości bakteriobójcze i przeciwzapalnie, ponieważ hamują rozwój grzybów i bakterii. Fitoncydy wchodzą w skład wydzielanych przez drzewa olejków eterycznych. Wydziela je np. brzoza oraz sosna. Za ich przyczyną strefa wokół tych drzew jest wolna od bakterii.

Tekst: Rafał Śniegocki

Hanna Nowak