Drzewa, jako największe z roślin silnie odznaczają się w krajobrazie. Ich obecność lub brak zupełnie zmienia nasz odbiór przestrzeni. Dzięki drzewom, zwłaszcza liściastym, krajobraz zmienia się w ciągu roku nie do poznania.Wiosną wiele drzew zakwita i choć nie wszystkie mają kolorowe i widoczne z daleka kwiaty, trudno nie zachwycić się kwitnącymi drzewami owocowymi czy na przykład kasztanowcami. Warto też przyjrzeć się tym mniej jaskrawym, na przykład zielono-żółtym kwiatom klonu zwyczajnego, przeważnie branym za młode liście czy kwiatom leszczyny: męskim zebranym w kotki i malutkim żeńskim pozbawionym płatków. W sezonie wegetacyjnym różne odcienie zieleni liści drzew wzbogacają krajobraz, zimą nagie gałązki pokryte śniegiem, lodem bądź malowniczą szadzią. Jednak to właśnie teraz, jesienią, możemy podziwiać najciekawszy spektakl: przybieranie przez liście drzew jesiennych barw.

 

Czy wiesz, dlaczego jesienią liście drzew zmieniają kolor?

Zielony kolor liści wynika z obecności chlorofilu, niezbędnego do prowadzenia fotosyntezy, czyli procesu, w którym rośliny, dzięki energii świetlnej, wytwarzają z wody i dwutlenku węgla cukry niezbędne do ich funkcjonowania. Liście wykorzystując czerwone i niebieskie pasma światła słonecznego odbijają jego część o zielonej barwie. Jesienią, gdy temperatura spada utrzymanie liści staje się dla drzew zbyt kosztowne. Zanim jednak je zrzucą odzyskują część zawartych w nich substancji. Rozkładają chlorofil i wycofują z liści jego składowe aby zmagazynować je w tkankach i użyć ponownie w kolejnym sezonie wegetacyjnym. W trakcie tego procesu zielone zabarwienie liści zanika i uwidaczniają się inne barwniki takie jak żółte ksantofile i pomarańczowe karotenoidy. W sprzyjających warunkach, gdy w ciągu dnia jest stosunkowo ciepła słoneczna pogoda, a nocą temperatura spada, wytwarzane też mogą być czerwone antocyjany, które mają za zadanie chronić niezrzucone jeszcze, a pozbawione już chlorofilu liście przed oparzeniami słonecznymi.

 

 

Zrzucanie liści przez drzewa również jest złożonym procesem. U podstawy ogonka liściowego tworzy się specjalna, słabsza warstwa komórek, tak zwana warstwa odcinająca. Liść odpada z gałązki, najczęściej pod wpływem wiatru, gdy część tej słabszej warstwy dodatkowo ulega rozłożeniu. Czasem w tym miejscu tworzy się tez warstwa korka odcinająca dopływ wody do liścia w wyniku czego ten po prostu usycha i odpada.

 

Czy wiesz, ile liści może mieć drzewo?

Dojrzały dąb szypułkowy może wytwarzać aż 700 000 liści, podczas gdy, dużo mniejsza od niego, wysokopienna jabłoń zaledwie 50 000. Z kolei występujący w Ameryce Północnej wiąz amerykański , który dorasta do nieco mniejszej wysokości niż dąb szypułkowy, może mieć ich aż 5 000 000!

Opadłe liście drzew stopniowo się rozkładając chronią glebę przed utratą wilgoci i są naturalnym nawozem organicznym. Stanowią też miejsce życia wielu organizmów żywych.

Jesienią, podczas słonecznej pogody, warto wybrać się na spacer, by podziwiać mozaikę kolorów w jesiennym krajobrazie. Oznaki złotej, polskiej jesieni możemy zobaczyć w alejach przydrożnych, parkach i ogrodach przydomowych. W poszukiwaniu pięknych jesiennych barw w krajobrazie, zanim drzewa zrzucą liście, warto wybrać się do wielkopolskich parków krajobrazowych. 

 

 

Tekst: Karolina Ferenc